NUGgers, waarom luistert niemand?

De laatste jaren heb ik zo vaak gewaarschuwd voor het nieuws dat gisteren ineens de huiskamers binnenkwam. De 100.000 jongeren die buiten beeld van gemeenten vallen, jongeren zonder werk, inkomen en met het risico dat ze op straat komen staan door problemen en of het missen van scholing. De inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deed net alsof dit schrikbarend nieuws was, terwijl Klijnsma al jaren geen antwoord wil geven op dit probleem omdat het ‘niet bestond’ zoals ze mij eens vertelde toen ik ernaar vroeg.

In diverse van mijn onderzoeken en papers schreef ik al over mensen die buiten beeld vallen, mensen met een beperking of andere problemen die buiten de Wajong vielen en in de nieuwe Participatiewet geen kans meer krijgen. Dit zijn de zogenoemde NUGgers (Niet Uiterkerings Gerechtigden), mensen die bij de gemeente aan de balie komen en medewerkers niet weten wat ze ermee moeten. Er zijn zelfs enorm veel mensen die niet eens weten wat NUGgers zijn, laat staan of ze nog ergens rechten op hebben.

Rol gemeenten

Veel gemeenten hebben in de uitwerking van de Participatiewet wel enige ruimte voor NUGgers, maar die ruimte betekent niet dat er ook financiële ruimte is om deze groep te ondersteunen. Waarom die er niet is, eigenlijk heel simpel, er is namelijk geen geld voor de grote kortingen op budgetten en bovendien kost het helpen van deze groep alleen maar geld. Want zij hebben geen uitkering en helpen levert simpelweg geen besparing op het aantal uitkeringen op.

Als NUGger met een beperking kan je bijvoorbeeld proberen om voorzieningen aan te vragen om te kunnen werken. Bij veel gemeenten is dit volgens de verordening in de Participatiewet wel mogelijk, maar in de praktijk blijken er erg lage plafonds te zijn als het gaat om de budgetten en daarmee valt een voorziening meestal al snel af. Kortom, je hebt geen inkomen en geen geld om voorzieningen aan te schaffen, dus blijf je buiten beeld van de gemeente.

Voor jongeren zonder opleiding met veelal sociale problemen of mentale problemen is er ook een plafond aan de hulp, of de voorwaarden om het eerst maar zelf uit te zoeken. Het gevolg is dat deze jongeren steeds verder in het moeras zakken en uiteindelijk ook niet meer teruggaan naar de gemeente omdat zij geen hulp verwachten. Dit is het pijnlijke gevolg van de strenge regelingen van de gemeente, vooral als jongeren nog thuis wonen, want dan hebben zij automatisch al geen recht op een uitkering uit de Participatiewet vanwege de kostendelersnorm.

Onderzoek is nodig

Ik plet er al jaren voor, er is onderzoek nodig naar de NUGgers, hoeveel het er zijn, welke hulp nodig is en vooral hoe deze groep geholpen kan worden. Ik heb zelf wel wat indicaties opgedaan in de onderzoeken die ik heb gelezen, want er zijn bijvoorbeeld circa 2,4 miljoen mensen met een arbeidshandicap in de arbeidsmatige leeftijd van 20 tot 64 jaar, waarvan er circa 1,3 miljoen mensen een uitkering hebben. De rest, van 1.1 miljoen heeft geen uitkering en er zal zeker een deel van werken. Maar gezien de gemiddelde arbeidsparticipatie van circa 30 tot 40% van de arbeidsgehandicapten, zal zeker ruim een half miljoen van deze mensen niet werken en onder de NUGgers vallen.

Dan hebben we het alleen nog maar over de arbeidsgehandicapten, want er zijn nog de chronisch zieken en mensen met sociale problemen die buiten de regelingen vallen. Vanuit de verschillende cijfers die ik in de afgelopen jaren heb gezien kom ik zeker tot een miljoen mensen in zijn totaliteit.

Deze cijfers zijn schrikbarend, volgens het ministerie kunnen ze niet, maar als de groep jongeren al zo groot is, hoe zit het dan met alle leeftijdsgroepen. Ineens blijken mijn cijfers niet meer zo ver gezocht zoals de cijfers van hun eigen onderzoek laten zien. De conclusie die men moet trekken is dat er meer onderzoek nodig is en daarom zeg ik, start er nu eens mee en zo ja dan help ik als ervaringsdeskundige graag mee!