NUGgers, waarom luistert niemand?

De laatste jaren heb ik zo vaak gewaarschuwd voor het nieuws dat gisteren ineens de huiskamers binnenkwam. De 100.000 jongeren die buiten beeld van gemeenten vallen, jongeren zonder werk, inkomen en met het risico dat ze op straat komen staan door problemen en of het missen van scholing. De inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deed net alsof dit schrikbarend nieuws was, terwijl Klijnsma al jaren geen antwoord wil geven op dit probleem omdat het ‘niet bestond’ zoals ze mij eens vertelde toen ik ernaar vroeg.

In diverse van mijn onderzoeken en papers schreef ik al over mensen die buiten beeld vallen, mensen met een beperking of andere problemen die buiten de Wajong vielen en in de nieuwe Participatiewet geen kans meer krijgen. Dit zijn de zogenoemde NUGgers (Niet Uiterkerings Gerechtigden), mensen die bij de gemeente aan de balie komen en medewerkers niet weten wat ze ermee moeten. Er zijn zelfs enorm veel mensen die niet eens weten wat NUGgers zijn, laat staan of ze nog ergens rechten op hebben.

Rol gemeenten

Veel gemeenten hebben in de uitwerking van de Participatiewet wel enige ruimte voor NUGgers, maar die ruimte betekent niet dat er ook financiële ruimte is om deze groep te ondersteunen. Waarom die er niet is, eigenlijk heel simpel, er is namelijk geen geld voor de grote kortingen op budgetten en bovendien kost het helpen van deze groep alleen maar geld. Want zij hebben geen uitkering en helpen levert simpelweg geen besparing op het aantal uitkeringen op.

Als NUGger met een beperking kan je bijvoorbeeld proberen om voorzieningen aan te vragen om te kunnen werken. Bij veel gemeenten is dit volgens de verordening in de Participatiewet wel mogelijk, maar in de praktijk blijken er erg lage plafonds te zijn als het gaat om de budgetten en daarmee valt een voorziening meestal al snel af. Kortom, je hebt geen inkomen en geen geld om voorzieningen aan te schaffen, dus blijf je buiten beeld van de gemeente.

Voor jongeren zonder opleiding met veelal sociale problemen of mentale problemen is er ook een plafond aan de hulp, of de voorwaarden om het eerst maar zelf uit te zoeken. Het gevolg is dat deze jongeren steeds verder in het moeras zakken en uiteindelijk ook niet meer teruggaan naar de gemeente omdat zij geen hulp verwachten. Dit is het pijnlijke gevolg van de strenge regelingen van de gemeente, vooral als jongeren nog thuis wonen, want dan hebben zij automatisch al geen recht op een uitkering uit de Participatiewet vanwege de kostendelersnorm.

Onderzoek is nodig

Ik plet er al jaren voor, er is onderzoek nodig naar de NUGgers, hoeveel het er zijn, welke hulp nodig is en vooral hoe deze groep geholpen kan worden. Ik heb zelf wel wat indicaties opgedaan in de onderzoeken die ik heb gelezen, want er zijn bijvoorbeeld circa 2,4 miljoen mensen met een arbeidshandicap in de arbeidsmatige leeftijd van 20 tot 64 jaar, waarvan er circa 1,3 miljoen mensen een uitkering hebben. De rest, van 1.1 miljoen heeft geen uitkering en er zal zeker een deel van werken. Maar gezien de gemiddelde arbeidsparticipatie van circa 30 tot 40% van de arbeidsgehandicapten, zal zeker ruim een half miljoen van deze mensen niet werken en onder de NUGgers vallen.

Dan hebben we het alleen nog maar over de arbeidsgehandicapten, want er zijn nog de chronisch zieken en mensen met sociale problemen die buiten de regelingen vallen. Vanuit de verschillende cijfers die ik in de afgelopen jaren heb gezien kom ik zeker tot een miljoen mensen in zijn totaliteit.

Deze cijfers zijn schrikbarend, volgens het ministerie kunnen ze niet, maar als de groep jongeren al zo groot is, hoe zit het dan met alle leeftijdsgroepen. Ineens blijken mijn cijfers niet meer zo ver gezocht zoals de cijfers van hun eigen onderzoek laten zien. De conclusie die men moet trekken is dat er meer onderzoek nodig is en daarom zeg ik, start er nu eens mee en zo ja dan help ik als ervaringsdeskundige graag mee! 

Wat Rutte nu van mij wil?

De arbeidsmarkt trekt aan, dit trekt uiteraard ook weer mensen aan die zich een tijd hadden teruggetrokken van de arbeidsmarkt. En ja, dat is natuurlijk goed voor de arbeidsmarkt, want er ligt veel talent achter de geraniums te wachten. De vraag is alleen achter welke geraniums en uiteraard welk talent. Want mensen die zich een tijd hebben teruggetrokken van de arbeidsmarkt gaan lang niet allemaal de studieboeken in zoals ik in der tijd had gedaan.

Ik ben ooit in 2008 met een reorganisatie, welke te danken was aan de invoering van de WMO, mijn baan kwijtgeraakt. Sinds dien ben ik gaan werken aan mijn employability door een studie te gaan volgen, vrijwilligerswerk gaan doen wat mijn kennisgebied te verbreden, met als doel om mijn arbeidsvaardigheden te versterken. Het effect was uitermate goed, want van een baan op MBO niveau waar ik uitstroomde, zou ik technisch gesproken inmiddels op WO niveau moeten kunnen functioneren. Nou ja, wat wil je nog meer als politiek, iemand die niet bij de pakken neerzit en toch doorgaat.

In de weg gezeten door wetgeving

Echter de wetgeving lijkt mij keer op keer een beetje teveel in de weg te zitten, want werk vinden met een arbeidsbeperking zonder Wajong/WIA was voorheen als lastig, maar met de invoering van de Participatiewet werd het haast onmogelijk. Vooral omdat ik, in het kader van mijn employability, nog steeds bezig ben om mijn studie af te ronden. Een periode niet gewerkt heb, dus een gat in mijn CV, en vervolgens uiteindelijk maar ben gaan freelancen omdat ik de arbeidsmarkt meer dan zat was.

Want als je door een urenbeperking afhankelijk bent van de vacatures die open staan voor arbeidsgehandicapten, en op de schaarse parttime vacatures solliciteert. Liggen de kansen niet echt voor het oprapen. Zelfs niet als je aan je eigen employability werkt.

“Verlies de moed niet als je dit leest, maar zet als je blieft door!”

Dus besloot ik op mijn voorwaarden te gaan werken in een arbeidslandschap waar je je eigen arbeidsvoorwaarden kan bepalen. Nu is dat uiteraard ook niet altijd koek en ei als je met de nodige beperkingen door het leven gaat. Toch heeft het er wel voor gezorgd dat ik de afgelopen jaren diverse opdrachten heb gehad en mezelf daarmee employable heb gehouden. Dan komt de overheid weer met het idee om ZZP'ers aan te gaan pakken, en zou ik met mijn beperkte aantal ondernemersuren weer in de gevarenzone eindigen. Waarom, ben ik dan minder ondernemer omdat ik niet meer uren kan werken?

Je zal maar aan de kant staan

Als geharde arbeidsmarkt verkenner, zoeker en bovendien inmiddels ook ondernemer, was ik dan ook verbaasd dat Rutte het verlies van een baan niet zo serieus leek te nemen tijdens het VVD congres. Want je kon gewoon weer gaan solliciteren en die uitkering die kwam later wel. Nou, helaas de praktijk is anders en gezien ik inmiddels mijn ervaringen heb gehad met het UWV zeg ik oprecht: “hij snapt er geen bal van!”

Evenals staatssecretaris Klijnsma er geen bal van blijkt te snappen, want volgens haar moet je met een HBO/WO studie en een beperking ‘gewoon een baan kunnen vinden’ en nee ook dat bewijs heb ik geleverd. Net als vele anderen zonder uitkeringsstatus hebben ervaren, is het bijzonder moeilijk op de arbeidsmarkt als je heel wilt maar je door beperkingen specifieke vragen hebt en/of de behoefte aan specifieke aanpassingen.

Alles gedaan

Inmiddels heb ik dus alles gedaan, van werken aan mijn employability tot aan het starten van mijn eigen bedrijf en nog steeds zit een stabiel inkomen om goed van rond te komen er helaas niet in. En nee, ik zie mezelf niet als slachtoffer, daar voel ik met te goed voor. Maar ik vraag me wel oprecht af, wat Rutte nu van mij wil, want ik heb alle adviezen als trouw burger uitgevoerd…….