Structureel onzichtbaar

In Nederland zijn we kampioen beleid uitbouwen, cijfers en bovendien kampioen in regelingen. Van de vele regelingen voor iedereen die onder het sociaal minimum zit, en waar juist deze doelgroep vaak veel misloopt omdat het ingewikkeld is, tot aan uit de klauwen gelopen cao's die meer als kerstboom lijken te fungeren in de huidige arbeidsmarkt. In mijn studieboeken las ik het meermaals, 'door de druk van de Tweede Kamer neemt de regeldruk toe' en daar ben ik het zeker mee eens. Maar waarom nemen juist al die regels niet een keer af, want ondanks al die regels, vallen er veel mensen tussen de regels en vangnetten door.

Zelf ben ik ook iemand die tussen alle regels door blijkt te vallen, want als visueel gehandicapte verwachten veel mensen dat ik 'wel een uitkering heb' en nee die heb ik dus niet. Ik ben geen Wajongere ondanks mijn aangeboren erfelijke oogziekte, ik heb geen WIA ondanks een arbeidsverleden en andere regelingen zijn ook niet op mijn persoon van toepassing. Dat maakt het lastig om je weg te vinden, want voor voorzieningen moet ik aankloppen bij mijn gemeente die een budgetplafond heeft voor mensen zoals ik. Waarbij ik met grote vreze vrees als ik mijn voorzieningen aan moet gaan vragen.

Daarom zelfstandige

Omdat ik tussen alle regels door val en toch een inkomen nodig heb manifesteer ik mezelf uitgebreid op de arbeidsmarkt. Zowel als zelfstandige en zo nu en dan eens in een dienstverband. De reden dat ik tussen de regels door val is in mijn geval te lastig om uit te leggen, maar toch er zijn ten minste nog 1,1 miljoen mensen met een handicap die net als ik nergens onder vallen. Want volgens de overheid zijn er 1,3 miljoen arbeidsgehandicapten, de mensen met een uitkering, en in de praktijk zijn het er 2,4 miljoen dus de vraag is waar zijn al die anderen?

Omdat mensen met een lichte beperking buiten regelingen vallen, vaak wel actief (willen) zijn op de arbeidsmarkt vinden ze hun eigen weg. Want juist deze groep die als ze niet werken vaak afhankelijk zijn van familie, partners of anderen heeft immers geen keuze behalve dan misschien de Bijstand als ze geen andere keuze meer hebben. Dat is eigenlijk te bizar voor woorden in een land waar de overheid de mond vol heeft van een participatiesamenleving. Want wat is een deze participatiesamenleving waard als je alleen meetelt als je voorkomt in de boekjes? Is een Participatiesamenleving niet juist een samenleving waar iedereen zijn plekje heeft?

Rol van de politiek

De politiek heeft een grote invloed op regelingen en beleid, daarom wordt het tijd dat de overheid niet alleen gaat kijken naar oplappen van beleid. Maar bovenal ook gaat kijken naar de cijfers die er niet zijn, of misschien beter nog; naar de opbrengst die beleid op termijn op kan leveren. En nee, dat is lang niet altijd te vangen in CBS of CPB cijfers, nee daar gaat het om een visie op de samenleving waarvan dit kabinet zo graag een participatiesamenleving wil maken. En de basis van participatie is toch echt de mogelijkheid om mee te tellen en daarvoor moet je nu nog voorkomen in de cijfers.

De politiek zal moeten kijken naar wat er minder kan, waar de regeldruk is doorgeschoten en waar beleid is uitgelopen tot overwoekerde kerstbomen. Want zoals bijvoorbeeld Hans de Boer van VNO*NCW pleit van het afschaffen van de cao's omdat deze verstikkend werken, is het misschien tijd om deze weer in te richten waarvoor ze bedoeld waren. De minimale arbeidsvoorwaarden om te kunnen werken, want bedrijven kunnen zelf echt wel aan secondaire arbeidsvoorwaarden werken. 

Basisinkomen

Daarnaast is het interessant om te kijken naar het basisinkomen, waarbij het dus niet gaat om het 'voldoen aan de regeltjes' maar het mens zijn en bijbehorende bestaan. Waarbij iedereen een gelijke kans krijgt om te participeren en het niet afhankelijk is van je mogelijkheden om 'het bos van regelingen te ontwarren' of dat je 'net niet gehandicapt' genoeg bent voor een uitkering. Nee, het gaat om de participatiesamenleving en zal waarschijnlijk nog veel geld opleveren ook, en als je je afvraagt waarom; wat denk je dat al die regelingen kosten?