Gratis geld bestaat niet!

Het blijft mijn intrigeren, de discussie rondom het basisinkomen. Zeker nu er diverse gemeenten aan het 'experimenteren' zijn met het basisinkomen, in een tijd waarin de overheid juist inzet op dwang en dreiging om mensen uit de Bijstand te krijgen. De reden dat ik juist zo positief sta tegenover deze initiatieven ligt dieper dan alleen het idee dat dwang ineffectief is. De basis ligt veel dieper, en daar wil ik vandaag eens op ingaan. 

De stap naar werk

Als je lange tijd naast de maatschappij hebt gestaan, en dan vooral in het kader van betaalde arbeid, is het lastig om een positie te veroveren op de arbeidsmarkt. Mensen beschikken niet over het juiste netwerk, opleidingen zijn verouderd en veelal spelen er nog andere sociale of fysieke problemen op de achtergrond, die de arbeidsmarktintegratie bemoeilijken. Het dwingen van deze mensen, op laste van het verlagen van de uitkering, het afdwingen van werk als tegenprestatie of anderszins, blijkt keer op keer niet de oplossing te zijn.

De stap naar werk wordt inderdaad ingegeven door maatschappelijke activiteiten, mensen moeten ergens een 'begin' kunnen vinden. Ergens moeten zij kunnen bouwen aan het benodigde netwerk, aansluitend bij hun kunnen, interesses en vooral ook vaardigheden. Dit begint vaak met vrijwilligerswerk, binnen een organisatie die aansluit bij de mindset van mensen. En daar heb je gelijk een punt te pakken, laat je een universitair docent de straat vegen dan komt hij niet in aanraking met het juiste netwerk. Kan hij aan de slag in de plaatselijke bieb of bijvoorbeeld als huiswerkbegeleider, dan komt iemand langzaamaan in aanraking met de juiste mensen die hem/haar weer op weg kunnen brengen naar een betaalde baan.

Geld als pressiemiddel

Mensen in een uitkering hebben niet veel te besteden, en ja het klopt dat mensen met een middeninkomen ook niet veel meer te besteden hebben, en dat maakt de stap naar betaald werk natuurlijk niet aantrekkelijker. Toch is dat mijns inziens niet het grootste probleem, want waar het probleem juist zit is het vinden van de juiste mensen die je kunnen helpen, mensen die je potentieel zien en daarmee de weg naar een betaalde baan kunnen vergemakkelijken. 

Door mensen te stimuleren om te werken, zoals met het basisinkomen, ook een paar uur met behoud van uitkering, biedt de kans om langzaamaan te bouwen naar een volledige terugkeer in de maatschappij. Mensen krijgen een hoger inkomen om vervolgens dit in te zetten om hun netwerk uit te breiden, zich bij te laten scholen, etc. om de positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Mensen een kans bieden, begint met de ruimte om ook die kansen te kunnen grijpen en als je op 900 euro netto rond moet komen, dan is dat eigenlijk onvoldoende om een volwaardige positie in de maatschappij te kunnen veroveren.

Participatie

Meedoen, ofwel participeren, begint met een volwaardig gevoel hebben. Mensen die lang aan de kant hebben gestaan voelen zich vaak 'nutteloos' omdat de maatschappij niet naar ze omkijkt, omdat ze worden weggezet als profiteurs, etc. Deze mensen activeren lukt alleen door mensen hun eigenwaarde terug te geven, mensen te activeren door te beroepen op de talenten die zij hebben en waarmee de maatschappij in zijn geheel beter van wordt.

Natuurlijk zijn er de mensen die echt niet willen, deze mensen moeten uiteraard ook worden aangesproken op hun gedrag. Maar voordat we roepen dat het basisinkomen een hangmat is, is het misschien ook goed om te kijken naar de effecten van het huidige beleid. Want door mensen bij voorbaat als profiteurs weg te zetten, creëren we een kloof tussen de mensen bij wie 'alles meezit' en de mensen die ergens zijn vastgelopen in de maatschappij. Een uitkering is namelijk geen hangmat, het is een noodzakelijk kwaad voor mensen die ergens vastlopen en in onze op geld gerichte, geïndividualiseerde maatschappij toch te kunnen overleven.